عمل پیوند قرنیه (keratoplasty)
آنچه خواهید خواند...
پیوند قرنیه چيست؟
قرنیه به لایه شفاف جلوی چشم گفته می شود که درست جلوی قسمت رنگی چشم (عنبیه) قرار دارد. در واقع رنگ چشم وابسته به عنبیه است که از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد و قرنیه کاملا شفاف است.قرنیه هم به نور اجازه ورود به چشم را می دهد و هم نور را طوری تغییر مسیر می دهد که تصاویر اشیاء دور و نزدیک روی پرده شبکیه متمرکز شوند. پیوند قرنیه عملی است که طی آن قرنیه ای که دچار کدورت شده، با قرنیه شفاف تعویض می شود.این عمل “کراتوپلاستی” نیز نامیده می شود.
قرنیه معیوب چگونه روی دید تاثیر می گذارد؟
اگر قرنیه چشم ما آزرده شود، به علت تورم بافت یا لک دار شدن، شفافیت خود را از دست می دهدو دیگر صاف و صیقلی نیست. لک قرنیه، تورم قرنیه و یا شکل نامنظم قرنیه باعث پخش شدن نور در جهات مختلف شده و تصویر نامنظم ایجاد کرده و باعث تاری دید می شود. برای دید خوب، همیشه وجود یک قرنیه صاف و شفاف لازم است.
پیوند قرنیه در چه بیماریهائی شفا بخش است؟
- کراتوکونوس یا قوز قرنیه
- ورم قرنیه پس از جراحی های چشمی مثل آب مروارید
- لک قرنیه بدنبال عفونت بخصوص تبخال چشمی
- بیماریهای ارثی قرنیه مثل فوکس دیستروفی
- کدورت های ارثی قرنیه مثل گرانولر و ماکولر دیستروفی
- لک قرنیه بدنبال ضربه و بعد از آسیب قرنیه
- پس زدن پیوند (در چشمی که قبلا پیوند شده باشد)
مراحل پیوند قرنیه قبل از جراحی
وقتی جراح فوق تخصص قرنیه تصمیم گرفت که چشم شما به پیوند احتیاج دارد، از بانک چشم برای شما، قرنیه درخواست میکند. قبل از تحویل قرنیه، بانک چشم قرنیه را از نظر بیماریهای عفونی مثل هپاتیت، ایدز و … و از نظر شفافیت بررسی میکند. چشم پزشک برای شما مشاوره بیهوشی و آزمایشات لازم را درخواست می کند. اگر داروی خاصی مصرف میکنید باید به پزشک اطلاع دهید.
هنگام عمل جراحی
چشم شما در موقع عمل جراحی توسط وسیله ای بنام اسپکولوم پلک باز نگه داشته می شود. چشم با دقت شستشو داده می شود. فوق تخصص قرنیه، چشم شما را با میکروسکوپ معاینه و قرنیه شما و قرنیه دهنده را اندازه می گیرد. قرنیه معیوب با دقت از چشم برداشته می شود. ممکن است کارهای اضافی روی چشم مثل برداشتنآب مروارید انجام گیرد. سپس قرنیه دهنده که قرنیه سالم و شفافی می باشد در جای خود دوخته می شود. در اتمام عمل روی چشم شما محافظ قرار داده می شود.
در صورت بروز علائم زير با پزشك تماس بگیرید
- کاهش بینائی نسبت به روز های قبل
- درد چشم و اطراف آن كه با مسكن تجويز شده برطرف نشود
- افزايش قرمزي ،تورم و ترشح چشمها
- شروع ناگهاني درد بالاي كاسه چشم «ناحيه ابروها» و سردرد مداوم
- مشاهده هاله رنگي اطراف چراغها
- احساس ترس و ناراحتی از نور ( فوتوفوبی)
- احساس جسم خارجی در چشم ( که ممکن است بعلت شل شدن یا باز شدن بخیه باشد و در صورت عدم برداشت بخیه احتمال رد پیوند افزایش می یابد.
بانک چشم (بانک قرنیه) چیست؟
قبل از سال 1970 میلادی محیط مناسب جهت نگهداری چشم و قرنیه وجود نداشت و به همین دلیل پیوند قرنیه چندین ساعت پس از فوت دهنده قرنیه انجام میشد. از اوایل 1970 به بعد محیط مناسب قرنیه و چشم به بازار عرضه گردید که چند روز تا چند هفته قرنیه را به طور سالم در خود نگه میدارد، لذا حمل آن به مناطق دور دست امکان پذیر میشود.
در بانک چشم معیارهایی وجود دارد که بر اساس آن پس از فوت یک بیمار قرنیه او را مورد استفاده قرار میدهند یعنی در صورت اطلاع فرد به یک سری از بیماریها قرنیه فرد قابل استفاده نخواهد بود
با توجه به گسترش بیماریهای عفونی نظیر هپاتیت و ایدز قبل از پیوند قرنیه بررسیهای آزمایشگاهی لازم انجام شده و در صورت منفی بودن موارد فوق بافت قرنیه جهت پیوند به مراکز پیوند ارسال میشود. قرنیه فرد 1 تا 70 سال قابل استفاده میباشد البته با افزایش سن از کیفیت قرنیه احتمالاً کاسته میشود.
توصيه هاي قبل از عمل جراحی
- پس از تصمیم به انجام عمل و تائید پزشک معالج، با پرداخت هزینه چشم به حساب بانک چشم جمهوری اسلامی ایران در نوبت پیوند قرار می گیرید. این هزینه جهت تهیه و آماده سازی قرنیه دهنده و برای انجام آزمایشات لازم از قبیل ایدز، هپاتیت و .... بر روی چشم دهنده است و خود چشم اهدائی و رایگان است.
- فیش بانکی به انضمام فرم پیوند که توسط پزشک معالج پر شده به بانک چشم فاکس می شود.
- در صورتیکه می خواهید از بیمه درمانی استفاده کنید؛ بهتر است که روز قبل از عمل با در دست داشتن معرفینامه پزشک معالج به اداره بیمه مربوطه مراجعه و معرفینامه برای کلینیک محل عمل دریافت کنید.
- در صورتیکه پزشک معالج لازم بداند، یکی دو روز قبل از عمل آزمایشات خون و ادرار را در یکی از درمانگاه ها و یا بیمارستانهای نزدیک محل سکونت خود انجام و جواب آن را روز عمل به کلینیک بیاورید.
- روز قبل از عمل استحمام کنید و بهتر است که آقایان صورت خود را اصلاح کنند.
- در روز عمل ، خانم ها از آرایش بخصوص آرایش چشم اجتناب نمایند.
- حتما در روز عمل، همه داروهائی را که به علت سایر بیماریها مثل قند، فشار خون،ناراحتی قلبی و ..... مصرف می کرده اید، مصرف کنید.
- در صورتی که عمل شما تحت بی هوشی عمومی انجام می گیرد، صبحانه نخورید و در صورتی که تحت بی حسی موضی انجام می گیرد ،با صلاحدید پزشک می توانید صبحانه بخورید.
- در روز عمل یک ساعت قبل از عمل به کلینیک مراجعه و پذیرش می شوید.
- پس از ورود به بخش لباس مخصوص اتاق عمل می پوشید و در صورت نیاز به عمل همزمانآب مروارید، پرستار چند بار قطره های گشاد کننده مردمک در چشم شما می ریزد.
- حدود نیم ساعت بعد به همراه پرستار به اتاق عمل می روید.
- پس از دراز کشیدن روی تخت اتاق عمل؛ بسته به وضع عمومی شما و صلاحدید پزشک معالج؛ بی هوش می شوید و یا با تزریق آمپول بی حسی ، چشمتان كاملا بي‌حس و بی حرکت مي‌شود و شما در طول عمل احساس درد نخواهيد كرد.
توصيه هاي بعد از عمل جراحي
پس از عمل جراحي آب مروارید نكات زیر بايد رعایت شود و تا ویزیت بعدی از انجام كارهاي زير خودداري نماييد.
- استفاده از مواد آرايشي براي چشم و اطراف آن
- شستشو و استحمام چشمها
- ورزش و فعاليتهاي سنگين و بلندكردن اجسام سنگين
- مالش و دست زدن به چشمها
- سرفه كردن و عطسه كردن
- سرفه كردن و عطسه كردن
- تغيير ناگهاني وضعيت سر
- خم شدن سر تا زير كمر و سجده نمودن. به مدت 3 تا ۴ هفته در هنگام نمازخواندن به سجده نرويد بلكه مهر را به پيشاني خود بگذاريد.
- خوابيدن به طرف شكم و يا چشم عمل شده
- شستن سر و صورت با شامپو بعد از هفته اول پس از عمل جراحي و با صلاح پزشك بلامانع است .
- بعلت نداشتن بینائی کافی رانندگي ممنوع است.
- بعد از آنكه به شما اجازه استحمام داده شد از ورود آب به داخل چشم به مدت ۳ تا۴هفته خودداري كنيد. در موقع استحمام از مالش چشم ها جداُ بپرهیزید.
تجویز عینک بعد از عمل پیوند
در بسیاری از موارد پیوند، پس از جراحی جهت اصلاح عیب انکساری (دوربینی، نزدیک بینی، آستیگماتیسم) عینک یا لنز تماسی برای بیمار تجویز خواهد شد که امروزه میتوان از روش لیزیک به عنوان جایگزین استفاده کرد.
