اصفهان، بلوار دانشگاه

مــرکز ایران

031-4636

شنبه تا پنج شنبه

اقدامات و مراقبت های بعد عمل جراحی

نکات مهم بعد از عمل جراحی

عمل جراحی، اگرچه یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها است، اما دوره بعد از جراحی و مراقبت‌های مرتبط با آن نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود کامل بیمار ایفا می‌کند. آگاهی از مراحل ریکاوری، مدیریت درد، تغذیه مناسب و پیشگیری از عوارضی مانند عفونت، می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها و تسریع روند بهبودی کمک کند.
در این مقاله، نکات مهم و کاربردی درباره مراقبت‌های بعد از عمل جراحی بررسی شده است. رعایت این توصیه‌ها نه‌تنها به بیمار کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری این دوره حساس را پشت سر بگذارد، بلکه زمینه‌ساز بهبود سریع‌تر و بازگشت به زندگی عادی خواهد بود..

ریکاوری پس از عمل
بیمار پس از عمل جراحی، مدتی در اتاق بهبودی (ریکاوری) می‌ماند. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا یک ساعت نخست پس از بیهوشی بسیار حیاتی است. در این مدت، بیمار تحت نظر تیم پزشکی قرار می‌گیرد تا آثار داروهای بیهوشی به‌طور کامل از بین برود و سیستم‌های بدن، به‌ویژه سیستم قلبی-عروقی، بتوانند عملکرد طبیعی خود را باز یابند. پرستاران متخصص وضعیت بیمار را نظارت می‌کنند و پس از بازگشت هوشیاری، بیمار به بخش منتقل می‌شود.

حالت گیجی بعد از عمل
بیماران ممکن است پس از انتقال به بخش، برای مدتی دچار گیجی شوند. این وضعیت معمولاً ناشی از اثرات داروهای بیهوشی یا کم‌خونی مرتبط با عمل جراحی است. خوشبختانه این حالت موقتی است و به مرور زمان بهبود می‌یابد.

تغذیه پس از جراحی
برای بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند، خوردن و آشامیدن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک آغاز شود.

  1. چند ساعت اول پس از عمل، از مصرف هرگونه ماده غذایی خودداری کنید.
  2. با اجازه پرستار، ابتدا چند قاشق آب بنوشید. اگر بیمار مشکلی نداشت، مصرف مایعات به‌تدریج افزایش می‌یابد.
  3. پس از شروع رژیم غذایی، اگر بیمار به بیماری‌های خاصی مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی مبتلا نباشد، می‌توان از تمامی گروه‌های غذایی بهره برد. مواد غذایی باید شامل پروتئین، ویتامین‌ها، چربی‌های مفید و املاح باشند تا انرژی لازم برای بازسازی بافت‌ها فراهم شود.

مدیریت درد
درد پس از جراحی معمولاً طبیعی است و شدت آن بسته به نوع عمل، سن بیمار و سطح تحمل وی متفاوت است. در بیمارستان، برای کاهش درد، از مسکن‌های قوی، معمولاً مخدر، استفاده می‌شود. مصرف این داروها باید محدود و تحت نظر پزشک باشد، زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند عوارضی مانند مسمومیت ایجاد کند.
پس از ترخیص، پزشک ممکن است مسکن‌های خوراکی تجویز کند. توجه داشته باشید که هدف، کنترل درد است، نه از بین بردن کامل آن، زیرا مصرف بیش از حد داروهای مسکن مخدر خطرناک است.

پیشگیری از عفونت
هر عمل جراحی ممکن است خطر عفونت در محل زخم داشته باشد. به همین دلیل:

  • آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی در چند روز اول پس از عمل به بیمار داده می‌شود.
  • پس از ترخیص، پزشک ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی را برای کاهش خطر عفونت توصیه کند.

لوله درن (Drain)
در حین جراحی، پزشک ممکن است برای تخلیه خون و ترشحات اضافی از بافت‌ها، لوله‌هایی به نام درن در محل جراحی قرار دهد. این لوله‌ها به کیسه‌های پلاستیکی متصل می‌شوند تا خون و ترشحات جمع‌آوری شوند. باقی ماندن خون در بافت‌ها خطر عفونت را افزایش می‌دهد. این لوله‌ها معمولاً طی 24 تا 48 ساعت پس از عمل برداشته می‌شوند.

تعویض پانسمان
پانسمان زخم معمولاً تا چند روز اول پس از جراحی عوض نمی‌شود و سپس توسط پرستاران تعویض می‌گردد. پس از ترخیص، تعویض پانسمان باید توسط پرستار متخصص انجام شود. تعداد دفعات و نحوه تعویض پانسمان طبق دستور پزشک معالج تعیین می‌شود.

حرکت و فعالیت
بلافاصله پس از جراحی، حرکت اندام‌ها و مفاصل بیمار اهمیت بسیاری دارد:

  1. روز پس از عمل، بیمار تحت آموزش قرار می‌گیرد تا نحوه راه رفتن، نشستن روی صندلی و استفاده از عصا یا واکر را یاد بگیرد.
  2. حرکات مفاصل و اندام‌ها در اسرع وقت آغاز می‌شود تا از خشکی و کاهش قدرت عضلانی جلوگیری شود. این حرکات ابتدا به‌صورت غیرفعال (پاسیو) و سپس به‌صورت فعال توسط خود بیمار انجام می‌شود.
  3. انجام تمرینات نرمشی طبق برنامه منظم می‌تواند از ضعف عضلات جلوگیری کند و روند بهبودی را تسریع کند.

نکات مهم مراقبتی

  • درد شدید که با مسکن کنترل نشود، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند اختلال خون‌رسانی یا سندرم کمپارتمان باشد و باید فوراً گزارش شود.
  • برای جلوگیری از عوارضی مانند عفونت ریه و لخته شدن خون، بیمار باید ورزش‌های تنفسی و تغییر وضعیت در بستر را به‌طور منظم انجام دهد.
  • از دست‌کاری بی‌مورد لوله‌های تخلیه درن یا کیسه‌های جمع‌آوری ادرار خودداری کنید.
  • در صورت بروز تب، سوزش یا درد هنگام ادرار کردن، فوراً پزشک یا پرستار را مطلع کنید.

داروها
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها طبق دستور پزشک ضروری است. هرگونه تغییر در دوز یا نوع دارو باید با مشورت پزشک انجام شود.

“رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، از مدیریت درد گرفته تا پیشگیری از عفونت و شروع فعالیت‌های بدنی، نقش مهمی در بهبودی سریع‌تر و کاهش عوارض احتمالی دارد. این مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به زندگی روزمره خود بازگردد و از هرگونه مشکلی که ممکن است روند بهبودی را کند کند، پیشگیری شود. تغذیه مناسب و حفظ هیدراتاسیون نیز از مواردی است که نباید نادیده گرفته شود، چرا که به ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
علاوه بر این، ارتباط نزدیک با پزشک و تیم پرستاری، کلید اصلی برای گذراندن این دوران به بهترین شکل ممکن است. نظارت و مشاوره مستمر با تیم درمانی موجب می‌شود که بیمار در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی، به سرعت به آن رسیدگی شود. این ارتباط کمک می‌کند تا بیمار احساس اطمینان و حمایت داشته باشد و در روند بهبودی خود موفق‌تر باشد.
در نهایت، با توجه به اینکه هر فرد واکنش‌های مختلفی به جراحی و دوران نقاهت نشان می‌دهد، توجه به نیازهای خاص بیمار و انجام مراقبت‌های فردی، از جمله استفاده به موقع از داروها و رعایت دستورات پزشکی، بسیار ضروری است”

اقدامات و مراقبت های بعد عمل جراحی

نکات مهم بعد از عمل جراحی

عمل جراحی، اگرچه یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها است، اما دوره بعد از جراحی و مراقبت‌های مرتبط با آن نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود کامل بیمار ایفا می‌کند. آگاهی از مراحل ریکاوری، مدیریت درد، تغذیه مناسب و پیشگیری از عوارضی مانند عفونت، می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها و تسریع روند بهبودی کمک کند.
در این مقاله، نکات مهم و کاربردی درباره مراقبت‌های بعد از عمل جراحی بررسی شده است. رعایت این توصیه‌ها نه‌تنها به بیمار کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری این دوره حساس را پشت سر بگذارد، بلکه زمینه‌ساز بهبود سریع‌تر و بازگشت به زندگی عادی خواهد بود..

ریکاوری پس از عمل
بیمار پس از عمل جراحی، مدتی در اتاق بهبودی (ریکاوری) می‌ماند. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا یک ساعت نخست پس از بیهوشی بسیار حیاتی است. در این مدت، بیمار تحت نظر تیم پزشکی قرار می‌گیرد تا آثار داروهای بیهوشی به‌طور کامل از بین برود و سیستم‌های بدن، به‌ویژه سیستم قلبی-عروقی، بتوانند عملکرد طبیعی خود را باز یابند. پرستاران متخصص وضعیت بیمار را نظارت می‌کنند و پس از بازگشت هوشیاری، بیمار به بخش منتقل می‌شود.

حالت گیجی بعد از عمل
بیماران ممکن است پس از انتقال به بخش، برای مدتی دچار گیجی شوند. این وضعیت معمولاً ناشی از اثرات داروهای بیهوشی یا کم‌خونی مرتبط با عمل جراحی است. خوشبختانه این حالت موقتی است و به مرور زمان بهبود می‌یابد.

تغذیه پس از جراحی
برای بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند، خوردن و آشامیدن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک آغاز شود.

  1. چند ساعت اول پس از عمل، از مصرف هرگونه ماده غذایی خودداری کنید.
  2. با اجازه پرستار، ابتدا چند قاشق آب بنوشید. اگر بیمار مشکلی نداشت، مصرف مایعات به‌تدریج افزایش می‌یابد.
  3. پس از شروع رژیم غذایی، اگر بیمار به بیماری‌های خاصی مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی مبتلا نباشد، می‌توان از تمامی گروه‌های غذایی بهره برد. مواد غذایی باید شامل پروتئین، ویتامین‌ها، چربی‌های مفید و املاح باشند تا انرژی لازم برای بازسازی بافت‌ها فراهم شود.

مدیریت درد
درد پس از جراحی معمولاً طبیعی است و شدت آن بسته به نوع عمل، سن بیمار و سطح تحمل وی متفاوت است. در بیمارستان، برای کاهش درد، از مسکن‌های قوی، معمولاً مخدر، استفاده می‌شود. مصرف این داروها باید محدود و تحت نظر پزشک باشد، زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند عوارضی مانند مسمومیت ایجاد کند.
پس از ترخیص، پزشک ممکن است مسکن‌های خوراکی تجویز کند. توجه داشته باشید که هدف، کنترل درد است، نه از بین بردن کامل آن، زیرا مصرف بیش از حد داروهای مسکن مخدر خطرناک است.

پیشگیری از عفونت
هر عمل جراحی ممکن است خطر عفونت در محل زخم داشته باشد. به همین دلیل:

  • آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی در چند روز اول پس از عمل به بیمار داده می‌شود.
  • پس از ترخیص، پزشک ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی را برای کاهش خطر عفونت توصیه کند.

لوله درن (Drain)
در حین جراحی، پزشک ممکن است برای تخلیه خون و ترشحات اضافی از بافت‌ها، لوله‌هایی به نام درن در محل جراحی قرار دهد. این لوله‌ها به کیسه‌های پلاستیکی متصل می‌شوند تا خون و ترشحات جمع‌آوری شوند. باقی ماندن خون در بافت‌ها خطر عفونت را افزایش می‌دهد. این لوله‌ها معمولاً طی 24 تا 48 ساعت پس از عمل برداشته می‌شوند.

تعویض پانسمان
پانسمان زخم معمولاً تا چند روز اول پس از جراحی عوض نمی‌شود و سپس توسط پرستاران تعویض می‌گردد. پس از ترخیص، تعویض پانسمان باید توسط پرستار متخصص انجام شود. تعداد دفعات و نحوه تعویض پانسمان طبق دستور پزشک معالج تعیین می‌شود.

حرکت و فعالیت
بلافاصله پس از جراحی، حرکت اندام‌ها و مفاصل بیمار اهمیت بسیاری دارد:

  1. روز پس از عمل، بیمار تحت آموزش قرار می‌گیرد تا نحوه راه رفتن، نشستن روی صندلی و استفاده از عصا یا واکر را یاد بگیرد.
  2. حرکات مفاصل و اندام‌ها در اسرع وقت آغاز می‌شود تا از خشکی و کاهش قدرت عضلانی جلوگیری شود. این حرکات ابتدا به‌صورت غیرفعال (پاسیو) و سپس به‌صورت فعال توسط خود بیمار انجام می‌شود.
  3. انجام تمرینات نرمشی طبق برنامه منظم می‌تواند از ضعف عضلات جلوگیری کند و روند بهبودی را تسریع کند.

نکات مهم مراقبتی

  • درد شدید که با مسکن کنترل نشود، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند اختلال خون‌رسانی یا سندرم کمپارتمان باشد و باید فوراً گزارش شود.
  • برای جلوگیری از عوارضی مانند عفونت ریه و لخته شدن خون، بیمار باید ورزش‌های تنفسی و تغییر وضعیت در بستر را به‌طور منظم انجام دهد.
  • از دست‌کاری بی‌مورد لوله‌های تخلیه درن یا کیسه‌های جمع‌آوری ادرار خودداری کنید.
  • در صورت بروز تب، سوزش یا درد هنگام ادرار کردن، فوراً پزشک یا پرستار را مطلع کنید.

داروها
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها طبق دستور پزشک ضروری است. هرگونه تغییر در دوز یا نوع دارو باید با مشورت پزشک انجام شود.

“رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، از مدیریت درد گرفته تا پیشگیری از عفونت و شروع فعالیت‌های بدنی، نقش مهمی در بهبودی سریع‌تر و کاهش عوارض احتمالی دارد. این مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به زندگی روزمره خود بازگردد و از هرگونه مشکلی که ممکن است روند بهبودی را کند کند، پیشگیری شود. تغذیه مناسب و حفظ هیدراتاسیون نیز از مواردی است که نباید نادیده گرفته شود، چرا که به ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
علاوه بر این، ارتباط نزدیک با پزشک و تیم پرستاری، کلید اصلی برای گذراندن این دوران به بهترین شکل ممکن است. نظارت و مشاوره مستمر با تیم درمانی موجب می‌شود که بیمار در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی، به سرعت به آن رسیدگی شود. این ارتباط کمک می‌کند تا بیمار احساس اطمینان و حمایت داشته باشد و در روند بهبودی خود موفق‌تر باشد.
در نهایت، با توجه به اینکه هر فرد واکنش‌های مختلفی به جراحی و دوران نقاهت نشان می‌دهد، توجه به نیازهای خاص بیمار و انجام مراقبت‌های فردی، از جمله استفاده به موقع از داروها و رعایت دستورات پزشکی، بسیار ضروری است”

اقدامات و مراقبت های بعد عمل جراحی

نکات مهم بعد از عمل جراحی

عمل جراحی، اگرچه یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌ها است، اما دوره بعد از جراحی و مراقبت‌های مرتبط با آن نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود کامل بیمار ایفا می‌کند. آگاهی از مراحل ریکاوری، مدیریت درد، تغذیه مناسب و پیشگیری از عوارضی مانند عفونت، می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها و تسریع روند بهبودی کمک کند.
در این مقاله، نکات مهم و کاربردی درباره مراقبت‌های بعد از عمل جراحی بررسی شده است. رعایت این توصیه‌ها نه‌تنها به بیمار کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری این دوره حساس را پشت سر بگذارد، بلکه زمینه‌ساز بهبود سریع‌تر و بازگشت به زندگی عادی خواهد بود..

ریکاوری پس از عمل
بیمار پس از عمل جراحی، مدتی در اتاق بهبودی (ریکاوری) می‌ماند. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا یک ساعت نخست پس از بیهوشی بسیار حیاتی است. در این مدت، بیمار تحت نظر تیم پزشکی قرار می‌گیرد تا آثار داروهای بیهوشی به‌طور کامل از بین برود و سیستم‌های بدن، به‌ویژه سیستم قلبی-عروقی، بتوانند عملکرد طبیعی خود را باز یابند. پرستاران متخصص وضعیت بیمار را نظارت می‌کنند و پس از بازگشت هوشیاری، بیمار به بخش منتقل می‌شود.

حالت گیجی بعد از عمل
بیماران ممکن است پس از انتقال به بخش، برای مدتی دچار گیجی شوند. این وضعیت معمولاً ناشی از اثرات داروهای بیهوشی یا کم‌خونی مرتبط با عمل جراحی است. خوشبختانه این حالت موقتی است و به مرور زمان بهبود می‌یابد.

تغذیه پس از جراحی
برای بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند، خوردن و آشامیدن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک آغاز شود.

  1. چند ساعت اول پس از عمل، از مصرف هرگونه ماده غذایی خودداری کنید.
  2. با اجازه پرستار، ابتدا چند قاشق آب بنوشید. اگر بیمار مشکلی نداشت، مصرف مایعات به‌تدریج افزایش می‌یابد.
  3. پس از شروع رژیم غذایی، اگر بیمار به بیماری‌های خاصی مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی مبتلا نباشد، می‌توان از تمامی گروه‌های غذایی بهره برد. مواد غذایی باید شامل پروتئین، ویتامین‌ها، چربی‌های مفید و املاح باشند تا انرژی لازم برای بازسازی بافت‌ها فراهم شود.

مدیریت درد
درد پس از جراحی معمولاً طبیعی است و شدت آن بسته به نوع عمل، سن بیمار و سطح تحمل وی متفاوت است. در بیمارستان، برای کاهش درد، از مسکن‌های قوی، معمولاً مخدر، استفاده می‌شود. مصرف این داروها باید محدود و تحت نظر پزشک باشد، زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها می‌تواند عوارضی مانند مسمومیت ایجاد کند.
پس از ترخیص، پزشک ممکن است مسکن‌های خوراکی تجویز کند. توجه داشته باشید که هدف، کنترل درد است، نه از بین بردن کامل آن، زیرا مصرف بیش از حد داروهای مسکن مخدر خطرناک است.

پیشگیری از عفونت
هر عمل جراحی ممکن است خطر عفونت در محل زخم داشته باشد. به همین دلیل:

  • آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی در چند روز اول پس از عمل به بیمار داده می‌شود.
  • پس از ترخیص، پزشک ممکن است مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی را برای کاهش خطر عفونت توصیه کند.

لوله درن (Drain)
در حین جراحی، پزشک ممکن است برای تخلیه خون و ترشحات اضافی از بافت‌ها، لوله‌هایی به نام درن در محل جراحی قرار دهد. این لوله‌ها به کیسه‌های پلاستیکی متصل می‌شوند تا خون و ترشحات جمع‌آوری شوند. باقی ماندن خون در بافت‌ها خطر عفونت را افزایش می‌دهد. این لوله‌ها معمولاً طی 24 تا 48 ساعت پس از عمل برداشته می‌شوند.

تعویض پانسمان
پانسمان زخم معمولاً تا چند روز اول پس از جراحی عوض نمی‌شود و سپس توسط پرستاران تعویض می‌گردد. پس از ترخیص، تعویض پانسمان باید توسط پرستار متخصص انجام شود. تعداد دفعات و نحوه تعویض پانسمان طبق دستور پزشک معالج تعیین می‌شود.

حرکت و فعالیت
بلافاصله پس از جراحی، حرکت اندام‌ها و مفاصل بیمار اهمیت بسیاری دارد:

  1. روز پس از عمل، بیمار تحت آموزش قرار می‌گیرد تا نحوه راه رفتن، نشستن روی صندلی و استفاده از عصا یا واکر را یاد بگیرد.
  2. حرکات مفاصل و اندام‌ها در اسرع وقت آغاز می‌شود تا از خشکی و کاهش قدرت عضلانی جلوگیری شود. این حرکات ابتدا به‌صورت غیرفعال (پاسیو) و سپس به‌صورت فعال توسط خود بیمار انجام می‌شود.
  3. انجام تمرینات نرمشی طبق برنامه منظم می‌تواند از ضعف عضلات جلوگیری کند و روند بهبودی را تسریع کند.

نکات مهم مراقبتی

  • درد شدید که با مسکن کنترل نشود، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی مانند اختلال خون‌رسانی یا سندرم کمپارتمان باشد و باید فوراً گزارش شود.
  • برای جلوگیری از عوارضی مانند عفونت ریه و لخته شدن خون، بیمار باید ورزش‌های تنفسی و تغییر وضعیت در بستر را به‌طور منظم انجام دهد.
  • از دست‌کاری بی‌مورد لوله‌های تخلیه درن یا کیسه‌های جمع‌آوری ادرار خودداری کنید.
  • در صورت بروز تب، سوزش یا درد هنگام ادرار کردن، فوراً پزشک یا پرستار را مطلع کنید.

داروها
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها طبق دستور پزشک ضروری است. هرگونه تغییر در دوز یا نوع دارو باید با مشورت پزشک انجام شود.

“رعایت مراقبت‌های پس از جراحی، از مدیریت درد گرفته تا پیشگیری از عفونت و شروع فعالیت‌های بدنی، نقش مهمی در بهبودی سریع‌تر و کاهش عوارض احتمالی دارد. این مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به زندگی روزمره خود بازگردد و از هرگونه مشکلی که ممکن است روند بهبودی را کند کند، پیشگیری شود. تغذیه مناسب و حفظ هیدراتاسیون نیز از مواردی است که نباید نادیده گرفته شود، چرا که به ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
علاوه بر این، ارتباط نزدیک با پزشک و تیم پرستاری، کلید اصلی برای گذراندن این دوران به بهترین شکل ممکن است. نظارت و مشاوره مستمر با تیم درمانی موجب می‌شود که بیمار در صورت بروز هرگونه مشکل یا نگرانی، به سرعت به آن رسیدگی شود. این ارتباط کمک می‌کند تا بیمار احساس اطمینان و حمایت داشته باشد و در روند بهبودی خود موفق‌تر باشد.
در نهایت، با توجه به اینکه هر فرد واکنش‌های مختلفی به جراحی و دوران نقاهت نشان می‌دهد، توجه به نیازهای خاص بیمار و انجام مراقبت‌های فردی، از جمله استفاده به موقع از داروها و رعایت دستورات پزشکی، بسیار ضروری است”

پیمایش به بالا