عمل جراحی کاتاراکت چشم
(آب مروارید)
آنچه خواهید خواند...
آب مروارید یا کاتاراکت (Cataract) چیست؟
آب مرواريد يا کاتاراکت به کدورت عدسي طبيعي چشم که در پشت عنبيه و مردمک قرار دارد، گفته مي شود. عدسي يا لنز چشم، مثل لنز دوربين عکاسي کار مي کند و نور را بر روي پرده شبکيه چشم که در عقب چشم قرار دارد.
علل زمینه ای آب مروارید
آب مرواريد ناشی از افزايش سن
آب مرواريد ناشي از افزايش سن شايعترين نوع آب مرواريد است درصد زيادي از افراد به آن مبتلا مي شوند و با افزايش سن شيوع آن افزايش مي يابد.
آب مرواريد ناشی از ساير بيماری ها
اين نوع آب مرواريد در افرادي كه بيماريهاي مشخص ديگري از جمله ديابت (بيماري قند) دارند ديده مي شود. گاهي بروز آب مرواريد در رابطه با مصرف طولاني مدت بعضي از داروها مثل پرونيزولون مي باشد.
آب مرواريد ناشی از ضربه
گاهي بلافاصله پس از صدمات چشمي و گاهي سالها بعد از آن ديده مي شود.
آب مرواريد مادر زادی
بعضي از بچه ها با آب مرواريد به دنيا مي آيند يا اينكه در كودكي به آن مبتلا مي شوند كه معمولا در هر دو چشم است.
شايعترين علائم آب مرواريد
- تار شدن يا محو شدن بينايي
- حساس شدن به نور
- درخشندگي زياد نور اتومبيل ها در شب، خيرگي و پخش نور چراغها و نور آفتاب، ديدن هاله اطراف چراغها
- كاهش ديد در نور شديد آفتاب
- كم رنگ شدن يا محو شدن رنگها
- دو بيني يا چند بيني (كه با افزايش شدت آب مرواريد وضعيت بدتر مي شود)
- افزايش ديد نزديك، تغيير مداوم شماره عينك و يا لنز تماسی
اين علائم مي تواند ناشي از ساير بيماري هاي چشمي نيز باشد، پس اگر دچار هر يك از اين علائم شديد حتما به چشم پزشك مراجعه كنيد.
تشخیص آب مروارید یا کاتاراکت
براي تشخيص آب مرواريد بايد معاينه کامل چشم پزشکي توسط چشم پزشك متخصص انجام شود. براي تشخيص صحيح، معايناتي كه توسط چشم پزشك انجام مي شود شامل موارد زير مي باشد:
- اندازه گيري قدرت بينايي
- معاينه ظاهر چشم ها
- بررسي حرکات چشم ها
- معاينه با دستگاه اسليت لامپ
- بررسي واکنش مردمک ها در برابر نور
- تونومتري: با اين معاينه فشار چشم اندازه گيري مي شود. افزايش فشار ممكن است علامت گلوكوم (آب سياه) باشد.
گشاد كردن مردمك كه با مصرف قطره هاي چشمي صورت مي گيرد و به چشم پزشك اجازه مي دهد تا تمام قسمتهاي عدسي و شبكيه را كاملا معاينه كند
درمان آب مروارید یا کاتاراکت
آب مرواريد زماني نياز به جراحي دارد كه اختلال بينايي، انجام فعاليت هاي شغلي يا روزمره مانند رانندگي، مطالعه و تماشاي تلويزيون را مختل كند و نيازي به رسيدن آب مرواريد نيست.
در عمل آب مرواريد به روش خارج کپسولي با برش کوچک؛ از برش حدود 3 ميلي متري براي خارج کردن محتويات عدسي استفاده مي شود. به اين معني که هسته عدسي در داخل چشم خرد شده و سپس از طريق ساکشن از چشم خارج مي شود.
اين روش خود به دو نوع است:
تکنيک فيکو امولسيفيکيشن
که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي ماوراء صوت (اولتراسوند) کمک مي گيرد
تکنيک فيکو ليزر
که براي خرد کردن هسته عدسي از انرژي “ليزر” کمک مي گيرد
در ايران نيز تقريبا در صد در صد موارد از روش” فيکوامولسيفيکيشن اولتراسوند” ( اصطلاحا به آن “فيکو” مي گويند) استفاده مي شود؛ ولي از آن جائي که در تصور عموم، ليزر دقت بالايي دارد، اين روش بنام روش ليزري مطرح مي شود
اگر هر دو چشم به آب مرواريد مبتلا باشد پزشك آنها را در يك زمان جراحي نمي كند. هر چشم بايد به طور جداگانه تحت عمل جراحي قرار گيرد..
از نظر بي هوشي نيز با پيشرفت تکنولوژي عمل، ديگر نيازي به بي هوشي عمومي وجود ندارد و با تزريق بي حسي و يا حتي ريختن قطره بي حسي عمل جراحي امکان پذير است.
پيشرفته ترين روش عمل جراحي در دنيا عمل فيکو با استفاده از قطره بي حسي و بدون نياز به تزريق آمپول بي حسي و يا بي هوشي عمومي است . در اين روش مدت زمان عمل حدود ده دقيقه است و نيازي به پانسمان چشم نيست و بيمار بلافاصله پس از عمل مرخص مي شود و از روز بعد به کار و زندگي عادي برمي گردد.
درمان همزمان آب مروارید و پیر چشمی
در گذشته نه چندان دور چشم پزشکان با عمل جراحی، آب مروارید را خارج کرده و برای جبران عیب انکساری ایجاد شده، عینک های ضخیم تجویز می کردند. تدریجا با ابداع لنزهای داخل چشمی و پیدایش فرمولهای دقیق برای محاسبه قدرت لنزهای داخل چشمی، فرد معمولا برای دور نیاز به عینک نداشت و فقط برای نزدیک نیاز به عینک کار یا مطالعه داشت. سپس با ابداع روشهای جدید عمل آب مروارید یعنی روش “فیکو” و نیز روشهای اصلاح آستیگماتیسم، عیوب انکساری قبل از عمل یعنی دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم نیز همزمان با عمل جراحی آب مروارید قابل اصلاح شد.
اغلب افراد پس از رسیدن به سنین بیش از چهل سالگی احساس می کنند که برای مطالعه و دیدن اشیاء نزدیک به عینک نیاز دارند. این تغییرات در عدسی را “پیر چشمی” می نامیم.
توصيه هاي قبل از عمل جراحی
- پس از تصميم به انجام عمل آب مرواريد، در صورتيکه مي خواهيد از بيمه در ماني استفاده کنيد؛ بهتر است که روز قبل از عمل با در دست داشتن معرفينامه پزشک معالج به اداره بيمه مربوطه مراجعه و معرفينامه براي کلينيک محل عمل دريافت کنيد.
- در صورتيکه پزشک معالج لازم بداند، يکي دو روز قبل از عمل آزمايشات خون و ادرار را در يکي از درمانگاه ها و يا بيمارستانهاي نزديک محل سکونت خود انجام و جواب آن را روز عمل به کلينيک بياوريد.
- روز قبل از عمل استحمام کنيد و بهتر است که آقايان صورت خود را اصلاح کنند.
- در روز عمل ، خانم ها از آرايش بخصوص آرايش چشم اجتناب نمايند.
- حتما در روز عمل، همه داروهائي را که به علت ساير بيماريها مثل قند، فشار خون،ناراحتي قلبي و ... مصرف مي کرده ايد، مصرف کنيد.
- در صورتي که عمل شما در شيفت عصر انجام مي گيرد، صبحانه بخوريد و در صورتي که در شيفت صبح باشد نيز ،با صلاحديد پزشک مي توانيد صبحانه بخوريد.
- شب قبل از عمل، با خيالي راحت استراحت نماييد و هيچ‌گونه استرسي نداشته باشيد زيرا عمل خيلي راحت و آسان است.
- در روز عمل يک ساعت قبل از عمل به کلينيک مراجعه و پذيرش مي شويد.
- پس از ورود به بخش لباس مخصوص اتاق عمل مي پوشيد و پرستار چند بار قطره هاي گشاد کننده مردمک در چشم شما مي ريزد.
- حدود نيم ساعت بعد به همراه پرستار به اتاق عمل مي رويد.
- پس از دراز کشيدن روي تخت اتاق عمل؛ چند بار قطره بي حسي (تتراکايين)در چشمتان چکانده مي شود. با ريختن قطره بي حسي ، چشمتان كاملا بي‌حس مي‌شود و شما در طول عمل احساس درد نخواهيد كرد.
دستورات و مراقبت های پس از عمل کاتاراکت
- بلافاصله بعد از عمل جراحي مرخص خواهيد شد.هنگام مرخص شدن نسخه داروئي خود را تهيه كنيد و قطره هاي چشمي را به طوري كه آموزش مي بينيد استفاده كنيد. در مراجعات بعدي داروهايتان را همراه خود بياوريد.
- پس از عمل جراحي به پشت بخوابيد و از خوابيدن به سمت چشمي كه عمل شده و يا به طرف شكم خودداري كنيد.
- آرام باشيد و از سرفه و عطسه كردن و زورزدن خودداري كنيد.
- بلافاصله پس از عمل مي توانيد غذا بخوريد. پرهيز غذائي خاصي نداريد و رژيم غذائي بخصوصي توصيه نمي شود.
- به طور معمول ازقطره چشمي کورتون (بتامتازون يا پردنيزولون) هر 2 ساعت و از قطره چشمي کلرامفنيکل هر 4 ساعت استفاده کنيد.
- در صورت تجويز از قرص استازولاميد (براي پايين آوردن فشار چشم) هر 6 تا 8 ساعت استفاده کنيد.
- در صورت احساس درد و ناراحتي، از قرص استامينوفن استفاده کنيد.
- شب‌ها كه به بستر مي‌رويد نياز به ريختن قطره نيست .
- بين دو قطره حداقل 5 الي 10 دقيقه فاصله بگذاريد.
- در موقع خوابيدن؛ روي چشم يك محافظ (شيلد) گذاشته شود و به وسيله چسب ضد حساسيت چسبانده شود .
- محافظ تا 3 الي 4 هفته پس از عمل جراحي هنگام خواب روي چشم شما باشد و در طول روز از عينك آفتابي استفاده كنيد تا چشم شما كمتر اذيت شود زيرا چشم عمل شده نسبت به نور خورشيد حساس است .
- افزايش اشك ريزش بعداز عمل كاتاراكت طبيعي است. همينطور مقادير كم ترشحات در هنگام بيدار شدن از خواب که باعث مي شود مژه ها به هم بچسبد. اين ترشحات را مي توانيد با دستمال تميز پاک کنيد.
- درد بعد از عمل را مي توان با مصرف استامينوفن كاهش داد. در صورت از بين نرفتن درد به پزشك اطلاع دهيد زيرا ممكن است به دليل افزايش فشار داخل چشم باشد.
- كاهش ناگهاني بينائي را بايد به پزشك اطلاع دهيد.
- روز بعد از عمل جراحي بايد براي معاينه به مطب مراجعه کنيد و تا بهبود كامل لازم است كه چندين بار معاينه شويد.
- ديد شما بلافاصله بعد ازعمل ممكن‌است كامل نبــاشد ولي به‌تدريج بهتر خواهد‌شد و بعد از يك‌ماه اگر لازم باشد، شماره عينكي براي كارهاي دقيق تجويز خواهد شد.
- توجه داشته باشيد كه كيفيت بينائي بعد از عمل بستگي به وضعيت شبكيه ، سلامت عصب بينائي و سلامت ساير قسمت هاي چشم دارد که تدريجا كامل مي‌شود.
- لنز داخل چشمي تطابق ندارد، بيمار بايستي موقع انجام كارهاي نزديگ مثل مطالعه از عينک استفاده نمايند که حدود يک ماه پس از عمل تجويز مي شود.
پس از عمل جراحي آب مرواريد نكات زير بايد رعايت شود و تا ويزيت بعدي از انجام كارهاي زير خودداري نماييد.
- استفاده از مواد آرايشي براي چشم و اطراف آن
- شستشو و استحمام چشمها
- ورزش و فعاليتهاي سنگين و بلندكردن اجسام سنگين
- مالش و دست زدن به چشمها
- سرفه كردن و عطسه كردن
- زورزدن در هنگام اجابت مزاج
- تغيير ناگهاني وضعيت سر
- خم شدن سر تا زير كمر و سجده نمودن. به مدت 3 تا 4 هفته در هنگام نمازخواندن به سجده نرويد بلكه مهر را به پيشاني خود بگذاريد.
- خوابيدن به طرف شكم و يا چشم عمل شده
- شستن سر و صورت با شامپو بعد از ويزيت روز اول پس از عمل جراحي و با صلاح پزشك بلامانع است .
- در صورت داشتن بينائي کافي رانندگي و تماشاي تلويزيون و کار با کامپيوتر تا جائي که شما را خسته نکند، بلامانع است.
- بعد از آنكه به شما اجازه استحمام داده شد از ورود آب به داخل چشم به مدت 2 تا3هفته خودداري كنيد.
- در موقع استحمام از مالش چشم ها جداً بپرهيزيد.
