اگر پلک زدن چشم به مدت چند دقیقه در طول چند روز ادامه یابد، این میتواند به علت تحریک بیش از حد عضله یا خستگی مزمن به دلایل زیر باشد:
• مصرف بیش از حد کافئین
• الگوهای خواب دچار اختلال یا خواب ناکافی
• استرس
• خشکی چشم
برخی اوقات فعالیت الکتریکی مغز سبب میشود تا سلولهای عصبی پیامهای آنی به عضلات ارسال کنند، که این پیامها سبب بروز اسپاسم میشوند. این اسپاسمها نتیجۀ هیچ محرک داخلی یا خارجی نیستند و مدت زیادی ادامه ندارند.یک بار پلک زدن احتمالاً نتیجۀ چنین پدیدهای است.بهبود الگوهای خواب، مصرف کمتر قهوه، یا استفاده از قطرههای چرب کنندۀ چشم معمولاً مشکل پلک زدن معمولی را بدون مراقبت پزشکی رفع می کند.اگر این پلک زدن تداوم داشته باشد، فرد باید به چشمپزشک مراجعه کند چرا که ممکن است که پای مشکلی جدیتر در میان باشد که نیاز به مراقبتهای پزشکی دارد.
اختلالات مرتبط با پلک زدن
شایعترین اشکال پلک زدن مزمن بلفارواسپاسم خوشخیم خودبهخودی (ذاتی) و اسپاسم همیفاسیال است.بلفارواسپاسم خوشخیم خودبه خودی یک اختلال نورولوژیک نادر است که سبب بروز انقباضات و گرفتگیهای عضلانی در اطراف چشمها میشود.
این بیماری ممکن است در ابتدا شبیه به پلک زدن معمولی به نظر برسد، اما در صورت عدم درمان رو به وخامت میرود. در برخی موارد، گرفتگیها یا انقباضات پلکها به قدری شدید هستند که چشم ها را برای ساعتها بسته نگه دارند.محققان هنوز در مورد علل بروز بلفارواسپاسم خودبهخودی به نتیجۀ قطعی نرسیدهاند. اغلب آنها بر این باورند که این بیماری حاصل ترکیب برخی عوامل محیطی و ژنتیکی است.
یک نظریۀ رایج این است که این عوامل سبب بروز سوء کارکرد گانگلیای پایۀ مغز میشوند. گانگلیای پایه در تنظیم عملکرد حرکتی دخالت دارد و در مهار حرکات غیر منتظره یا غیر ارادی نقش مهمی بازی میکند.بر مبنای اعلام “سازمان ملی اختلالات نادر”، بلفارواسپاسم ذاتی چند علامت اولیه دارد که به تمیز دادن آن از پلک زدن متعارف کمک میکند:
• هر دو چشم درگیرند
• فرد مدام چشمک میزند
• دیگر عضلات صورت نیز دچار گرفتگی عضلانی میشوند
• چشمها در نور روشن و موقعیتهای استرسزا دچار تحریک میشوند
• گرفتگیها معمولاً بیش از یک ساعت ادامه دارند
در سایت کلینیک چشم پزشکی صدرا بیشتر بخوانید : تنبلی چشم
اسپاسم همیفاسیال احتمال دارد که در آغاز با پلک زدن سادۀ چشم اشتباه گرفته شود زیرا این بیماری معمولاً این بیماری با آسیب زدن به عضلات اطراف چشم شروع میشود. در هر حال این گرفتگیها در نهایت به دیگر عضلات همان سمت صورت گسترش پیدا میکنند، و باعث میشوند تا عضلات فک، دهان، گونه و گردن نیز به صورت غیر ارادی دچار انقباض شوند.
اسپاسم همیفاسیال نیز بیماری نادری است، اما علت بروز آن سوءکارکرد هیچیک از ساختارهای عمقی مغز نیست. در عوض، محققان معتقدند که اسپاسم همیفاسیال بر اثر تحریک عصب صورت رخ میدهد. این تحریک ممکن است در صورتی رخ دهد که یکی از رگهای خونی مجاور فشار زیادی بر عصب اعمال کند.
برخی تفاوتهای دیگر که ممکن است برای بیان تمایز میان اسپاسم همیفاسیال از بلفارواسپاسم و پلک زدن مفید باشد عبارتند از:
• این بیماری معمولاً به یک چشم صدمه میزند
• فرد ممکن است در فاصلۀ انقباضات عضلانی دچار ضعف عضلات صورت شود
• اسپاسم همیفاسیال تمایلی به مداومت در میزان شدت دارد
• برخی از افراد صدای کلیکی را در سمت آسیب دیدۀ سر به گوش میشنوند
• اسپاسمهای همیفاسیال میتوانند در هر جا از چند روز تا چند ماه ادامه پیدا کنند
دیگر اختلالات
دیگر اختلالات حرکت که دارای مشخصات مشابه با بلفارواسپاسم خوشخیم و اسپاسم همیفاسیال هستند عبارتند از:
• فلج بِل: این اختلال سبب بروز فلج در یک طرف صورت بر اثر التهاب یا ضربه به اعصاب صورت میشود. اغلب دانشمندان معتقدند که شروع این بیماری ناشی از عفونت ویروسی است.
• سندرم مایگ (میگ): این سندرم یک اختلال نادر نورولوژیک است که باعث بروز گرفتگیهای همزمان در گونهها، دهان، زبان و گردن میشود.
• دیسکنزی تاردیو: این یک اختلال حرکتی است که بر مبنای حرکات غیر ارادی زبان، دهان، یا لبها و همچنین افزایش تعداد چشمک زدن مشخص میشود. در اغلب موارد این بیماری بر اثر عوارض جانبی مصرف درازمدت داروهای ضد روانپریشی بروز میکند.
مردم دچار بیماریهای تباهی عصبی مانند مالتیپل اسکلروزیس (MS)، یا بیماری پارکینسون، نیز ممکن است دچار گرفتگیهای پلک چشم شوند. به هر جهت هر شخصی که دچار یکی از این اختلالات گردد ممکن است دچار علایم دیگر مثل مشکلات شناختی، رعشه یا مشکل حرکت به طرفین شود.
سندرم تورت نیز ممکن است باعث بروز الگوهای بیشتر تکرار شوندۀ پلک زدن گردد که احتمالاً با یکی از تیک های صوتی یا حرکتی دیگر همراه است.
در برخی موارد، پلک زدن بر اثر جراحت فیزیکی یا تحریک خودبخودی چشم اتفاق میافتد، بیش از آنکه تحریک عصب یا اختلال نورولوژیکی در کار باشد. برخی مثالهای رایج عبارتند از:
• خراش قرنیه
• مژه درونرشد یا تریکیازیز
• التهاب پلک چشم یا بلفاریت
• تاخوردگی معکوس پلک چشم یا اینتروپیون