نیستاگموس زمانی بروز می‌کند که قسمتی از مغز یا گوش داخلی که حرکت چشم و موضع قرارگیری آن را تنظیم می‌کنند کار خودرا به درستی انجام نمی‌دهند.لابیرنت (ماز)، دیواره خارجی گوش داخلی است که به حس حرکت و موضع قرارگیری کمک می‌کند. لابیرنت همچنین به کنترل حرکات چشم نیز کمک می‌نماید. نیستاگموس ممکن است ژنتیکی یا اکتسابی باشد.نیستاگموس گاهی از اوقات “چشم رقصان” نامیده می‌شود. نیستاگموس اختلالی است که باعث ایجاد حرکات غیر ارادی و سریع در یکی از چشم‌ها یا هر دو می‌شود. نیستاگموس اغلب با مشکلات بینایی شامل تاری دید بروز می‌کند.
علایم نیستاگموس چشم
علایم نیستاگموس شامل حرکات سریع و غیر قابل کنترل چشم است. راستای حرکت چشم نوع نیستاگموس را مشخص می‌کند:
• نیستاگموس افقی شامل حرکات چشم به طرفین (چپ و راست) است
• نیستاگموس عمودی شامل حرکات چشم به سمت بالا و پایین است
• نیستاگموس چرخشی یا پیچشی شامل حرکات دایره‌وار چشم است
بسته به علت، حرکات چشم ممکن است یکی از آنها یا هر دو را درگیر کند.
سندرم نیستاگموس خردسالان
نیستاگموس مادرزادی سندرم نیستاگموس خردسالان (INS) نامیده می‌شود. این اختلال ممکن است یک اختلال ژنتیکی وراثتی باشد. سندرم نیستاگموس خردسالان به طور معمول در شش هفته نخست تا سه ماهگی زندگی بچه بروز می‌کند.این نوع نیستاگموس عموماً خفیف بوده و به طور معمول ناشی از هیچ اختلال زیربنایی در سلامت نیست. در موارد نادر یک بیماری مادرزادی چشم می‌تواند سبب ایجاد سندرم نیستاگموس خردسالان شود. آلبینیسم (آلبینیزم) یک اختلال ژنتیکی همراه INS است.
بیشتر افراد مبتلاء به سندرم نیستاگموس خردسالان نیاز به درمان ندارند و در دوره‌های بعدی زندگی دچار پیامدهایی نمی‌شوند. در واقع، بسیاری از مردم دچار این نوع نیستاگموس حتی متوجه حرکات چشم خود نمی‌گردند. به هر حال، چالش‌های بینایی عمومیت دارد.مشکلات بینایی ممکن است خفیف تا شدید باشند و بسیاری از مردم نیاز به لنزهای تصحیح کننده بینایی دارند یا تصمیم به انجام جراحی ترمیمی می‌گیرند.
نیستاگموس اکتسابی
نیستاگموس اکتسابی یا حاد ممکن است در هر مرحله از زندگی ایجاد شود. این نوع نیستاگموس بر اثر صدمات یا بیماری بروز می‌کند. نیستاگموس اکتسابی به طور معمول به علت حوادثی ایجاد می‌شود که بر ماز گوش داخلی تأثیر می‌گذارند.
علل محتمل نیستاگموس اکتسابی
علل محتمل نیستاگموس اکتسابی شامل موارد زیر است:
• استروک
• برخی داروها شامل آرام‌بخش‌ها و داروهای ضد تشنج مثل فنی‌توئین (دیلانتین)
• مصرف زیاد الکل
• صدمات سر یا تروما
• بیماری‌های چشم
• بیماری‌های گوش داخلی
• کمبود ویتامین B12 یا تیامین
• تومور مغزی
• بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی شامل مالتیپل اسکلروزیس (MS)
تشخیص نیستاگموس چشم
اگر کسی دچار نیستاگموس مادرزادی باشد باید در صورت بدتر شدن اختلال یا در صورت وجود نگرانی از بابت بینایی به چشم‌پزشک مراجعه کند. چشم‌پزشک می‌تواند با معاینه چشم نیستاگموس را تشخیص دهد. پزشک در مورد تاریخچه پزشکی سؤال خواهد کرد تا بتواند مشخص کند که آیا مشکلات زیربنایی سلامت، دارو، یا شرایط زیست‌محیطی عامل تقویت کننده مشکلات بینایی هستند. پزشک همچنین ممکن است:
• بینایی شخص را برای تعیین نوع مشکلات مبتلابه وی اندازه‌گیری کند
• یک تست انکساری برای تعیین لنزهای مناسب که شخص برای تصحیح مشکلات بینایی نیاز دارد، انجام دهد
• تمرکز چشم‌ها، حرکت و عملکرد آنها را در کنار هم برای یافتن مشکلات تأثیرگذار بر کنترل حرکت چشم‌ها یا دشوار کردن کاربرد توأمان چشم‌ها تست کند
اگر چشم‌پزشک شخص را مبتلاء به نیستاگموس تشخیص دهد، ممکن است ممکن است وی را به یک پزشک مراقبت‌های اولیه ارجاع دهد تا هر گونه اختلال زیربنایی احتمالی تشخیص داده شود. چشم‌پزشک همچنین ممکن است نکاتی را در مورد کارهایی که باید در محیط خانه برای مقابله با نیستاگموس انجام داد توضیح دهد.
پزشک مراقبت‌های اولیه می‌تواند علت بروز نیستاگموس را مشخص کند. پزشک در قدم اول در مورد شرح حال پزشکی بیمار سؤال خواهد کرد و سپس معاینه بالینی انجام خواهد داد.اگر پزشک شما نتواند علت نیستاگموس را بر مبنای شرح حال پزشکی و معاینه بالینی مشخص کند، از یک سری تست‌های مختلف استفاده خواهد کرد. آزمایش خون می‌تواند به پزشک در از تشخیص خارج کردن کمبودهای مربوط به ویتامین کمک کند.تست‌های تصویربرداری مثل اشعه X و CT اسکن و MRI می‌توانند به پزشک در تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری در مغز یا سر که مسبب نیستاگموس هستند کمک کنند.
درمان نیستاگموس
درمان نیستاگموس به علت آن بستگی دارد، اینکه از نوع مادرزادی است یا اکتسابی. نیستاگموس مادرزادی نیاز به درمان ندارد اگرچه موارد زیر می‌توانند به بهبود بینایی کمک کنند:
• عینک
• لنزهای تماسی
• افزایش نور داخل خانه
• دستگاه‌های بزرگ‌نمایی
نیستاگموس مادرزادی گاهی از اوقات بدون درمان در طول دوران کودکی کاهش پیدا می‌کند. اگر کودک دچار مورد بسیار شدید از آن باشد، پزشک می‌تواند یک عمل جراحی به نام تنوتومی را برای تغییر عضلات کنترل کننده حرکت چشم پیشنهاد دهد.
این نوع جراحی باعث معالجه نیستاگموس نمی‌شود اما می‌تواند میزان نیاز کودک به چرخش سر برای بهبود بینایی خود را کاهش دهد.
اگر کسی دچار نیستاگموس اکتسابی باشد، درمان بر علت زیربنایی متمرکز خواهد شد. برخی درمان‌های معمول برای نیستاگموس اکتسابی شامل موارد زیر است:
• تغییر داروها
• برطرف کردن کمبودهای ویتامین با استفاده از مکمل‌ها و تنظیمات غذایی
• قطره‌های چشمی دارویی برای عفونت چشم
• آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های گوش داخلی
• سم بوتولینوم (بوتاکس) برای درمان اختلالات شدید بینایی بر اثر حرکت چشم
• عینک‌های با لنز مخصوص به نام پریسم
• عمل جراحی مغز برای اختلالات سیستم عصبی مرکزی یا بیماری‌های مغز
