رتينوپاتي يكي از عوارض ديابت است كه سبب تغييرات در عروق چشم مي شود. شبكيه در واقع پرده انتهاي چشم است كه به زبان انگليسي رتين ناميده مي شود و قسمت اصلي چشم است، يعني كارهايي كه قسمت هاي مختلف چشم مثل عدسي، قرنيه و… انجام مي دهند براي ايجاد يك تصوير دقيق و روشن روي شبكيه است تا اثر آن به مغز ارسال شود و ما بتوانيم ببينيم. آسيب به اين قسمت سبب ايجاد رتينوپاتي مي شود. ابتلا به اين مشكل در بيماران ديابتي سبب نابينايي مي گردد. اگر مبتلا به ديابت هستيد، به خاطر داشته باشيد كه روشهاي تشخيصي و درماني جديدي براي تشخيص زودرس و درمان سريع مشكلات بينايي وجود دارد كه مي توان از پيشرفت ضايعات چشمي جلوگيري نمود.
انواع رتينوپاتی ديابتی چيست؟
رتینوپاتی زمینه‌ای مرحله اول رتینو پاتی دیابتی است. در این مرحله عروق کوچک در پرده شبکیه صدمه دیده و مایع یا خون از آنها نشت می کند. مایع نشت کرده باعث تورم پرده شبکیه شده و یا رسوباتی به نام “اگزودا” را ایجاد می نماید. با اینکه این مرحله معمولاً روی دید تاثیری نمی گذارد اما ممکن است بعداً به مراحل شدیدتری که منجر به کاهش دید می شود، تبدیل شود. از این رو رتینوپاتی زمینه‌ای به عنوان یک علامت هشدار دهنده محسوب می شود.
گاهی مایعی که نشت کرده‌است در مرکز دید جمع می شود. مرکز دید، مسئول دیدن جزئیات ریز اشیا می باشد (مثلاً حروف یا اعداد). این مسئله به نام تورم مرکز دید خوانده می شود و ممکن است سبب شود خواندن یا انجام کارهای نزدیک مشکل تر شود.
رتینوپاتی پرولیفراتیو (تکثیری) حالتی است که رگهای خونی جدید و غیرطبیعی برروی سطح شبکیه رشد می کنند. این عروق جدید دیواره ضعیف تری داشته و شکننده هستند و ممکن است منجر به خونریزی شوند. زجاجیه ماده شفاف و ژله مانندی است که مرکز چشم را پر می کند. خون نشت کرده باعث کدر شدن زجاجیه شده و به صورت نسبی مانع عبور نور از مردمک به پرده شبکیه می شود در نتیجه تصویر تار و درهم می شود. این رگهای خونی غیرطبیعی ممکن است تبدیل به بافت سفتی شده که شبکیه را از پشت چشم جدا کنند و باعث جدا شدگی پرده شبکیه شوند که در صورت عدم درمان می تواند منجر به کاهش شدید دید و کوری شود.
رگهای خونی غیرطبیعی همچنین ممکن است اطراف مردمک، روی عنبیه (قسمت رنگی چشم) رشد کرده و با افزایش فشار داخل چشم باعث ایجاد آب سیاه شود. رتینوپاتی دیابتی تکثیری (پرولیفراتیو) شدیدترین نوع بیماری شبکیه ناشی از دیابت می باشد. حدود ۲۰٪ افراد دیابتی به آن مبتلا می شوند و می تواند باعث کاهش شدید دید و کوری شود.
علامت های رتينوپاتی ديابتی چيست؟
رتينوپاتي غيرپروليفراتيو مرحله اي است كه گاهي علائم خفيفي دارد و حتي ممكن است بدون علامت باشد ولي اگر نقطه حساس ديد (ماكولا) درگير شود، كاهش بينايي پديد خواهدآمد. زماني كه خونريزي اتفاق بیافتد، ممكن است دچار اختلال در ديد يا حتي از بين رفتن ديد شود. رتينوپاتي پروليفراتيو بدون درد است اما يك نوع شديد و جدي از بيماري است كه بايد به سرعت درمان گردد. حاملگي و فشار خون بالا ممكن است سبب تشديد رتينوپاتي شوند.
رتينوپاتي ديابتي چگونه تشخيص داده مي شود؟
بهترين راه مقابله با رتينوپاتي ديابتي، معاينه چشم پزشكي منظم توسط چشم پزشك مي باشد، زيرا رتينوپاتي ممكن است تا مدت ها بدون علامت باشد. لازم به ذكر است كه اين بيماري با درمان صحيح و به موقع بهبود مي يابد.
رتينوپاتي ديابتي چگونه درمان مي شود؟
درمان اين عارضه با توجه به عوامل زير است:
سن
تاريخچه پزشكی
شيوه زندگی
ميزان تخريب شبكيه چشم به هر حال بايد به طور منظم توسط چشم پزشك معاينه صورت گيرد.
روشهاي درماني مختلفي براي رتينوپاتی ديابتی وجود دارد كه به دو نوع آن اشاره مي شود:
1- جراحي با ليزر يا ليزر درماني
2- برداشتن زجاجيه (ويتركتومي)
«خونريزي شبكيه» چيست؟
مثل بقيه موارد اختلال شبكيه، تجربه هر شخصي از خونريزي متفاوت است. بعضي بيماران، آن را شبيه به مگس پران و برخي با اشكالي شبيه به تار عنكبوت توصيف مي كنند. بعضي مي گويند مثل اين است كه فرد از خلال يك پرده تاريك يا لكه هاي متراكم يا سياهي هاي تكه اي كه توسط يك هاله نازكتر احاطه شده اند، نگاه مي كند. خونريزي دردناك نيست ولي از دست دادن ديد به ويژه اگر ناگهاني باشد، ترسناك و پريشان كننده است. گاهي شايد پيدايش سردرد يا دردي در پشت چشم، هشدار دهندة بروز قريب الوقوع يك خونريزي باشد.
اگر خونريزي به وقوع بپيوندد چه بايد كرد؟
اگر خونريزي به وقوع بپيوندد، با چشم پزشك خود تماس بگيريد تا در اولين فرصت شما را ببيند. اگر بينايي به طرز بدي دچار اشكال شده باشد، شايد از شما خواسته شود چند هفته صبر كنيد تا خون در چشم شما جذب گردد. زماني كه چنين شد، چشم پزشك خواهد توانست منبع خونريزي را كه نياز به درمان دارد، ببيند. ممكن است به شما گفته شود كه از بلند كردن و هل دادن اجسام سنگين پس از يك حمله خونريزي خودداري كنيد. از چشم پزشك خود بخواهيد دستورهاي خاص در مورد اينكه در اين شرايط چه بايد بكنيد و چه نبايد بكنيد (مثلاٌ چه وقت مي توانيد دوباره ورزش كنيد) را به شما بدهد.
آيا راهي براي جلوگيري از خونريزي وجود دارد؟
فعلاٌ خير، اما ليزر درماني به كنترل خونريزي هايي كه به تازگي اتفاق افتاده اند كمك مي كند. به علت اينكه ديابت عروق كوچك چشم را مبتلا مي كند، رگهاي ريز پرده شبكيه مسدود مي شوند و در آن نقاط به علت نرسيدن خون، با خاصيت جبراني رگهاي جديدي پديد مي آيد كه اين رگها سلولهاي محافظ ندارند و وقتي خون وارد آنها ميشود، به داخل حفرة زجاجيه نشت پيدا مي كند و ادامة اين خونريزي ها در نهايت به كنده شدن شبكيه مي انجامد. متأسفانه خونريزي هم در حال استراحت و هم در غيراستراحت، مي تواند اتفاق بيفتد. زماني كه ليزر درماني موفقيت آميز باشد خونريزي متوقف خواهد شد.
نقش فرد ديابتي در درمان اختلالات بينايي چيست؟
با رعايت رژيم غذايي صحيح و توجه به مصرف درست و دقيق داروهاي تجويز شده توسط چشم پزشك، مي توانيد قند خون را كنترل كنيد. همچنين بايد از مصرف سيگار جداٌ بپرهيزيد و فشار خون خود را در محدوده طبيعي نگه داريد.
نكته مهم اينكه:
با كنترل صحيح قند خون مي توان از پيدايش مشكلات بينايي جلوگيري نمود.
